سود هر سهم : اين استاندارد بايد باتوجه به ” مقدم هاي بر استانداردهاي حسابداري“ مطالعه و بكار گرفته شود.
هدف : 1 . هدف اين استاندارد، تجويز ضوابط تعيين و ارائه سود هر سهم، به منظور بهبود قابليت مقايسه عملكرد واحدهاي تجاري مختلف در يك دوره گزارشگري و مقايسه عملكرد يك واحد تجاري در دوره هاي گزارشگري مختلف است . اگرچه به دليل كاربرد رويه هاي حسابداري متفاوت در تعيين سود، اطلاعات مربوط به سود هر سهم محدوديت هايي دارد با اين حال ثبات رويه در تعيين مخرج كسر در محاسبات مربوط به سود هر سهم ،گزارشگري مالي را بهبود مي بخشد. لذا، تأكيد اصلي اين استا ندارد بر مخرج كسر درمحاسبه سود هر سهم است.
دامنه كاربرد :
2 . اين استاندارد بايد توسط واحدهاي تجاري كه سهام عادي يا سهام عادي بالقوه آنها به عموم عرضه شده يا در جريان عرضه عمومي است، بكار گرفته شود.
3 . در مورد واحد تجاري اصلي كه صورتهاي مالي تلفيقي و صورتها ي مالي جداگانه را با هم ارائه مي كند، الزامات افشاي اين استاندارد تنها بايد برمبناي اطلاعات تلفيقي اعمال شو د . چنانچه واحد تجاري علاوه بر افشاي سود هر سهم بر مبنا ي اطلاعات تلفيقي، بخواهد سود هر سهم را برمبناي صورتهاي مالي جداگانه نيز افشا كند، بايد آن را تنها در متن صورت سود و زيان جداگانه ارائه نمايد و چنين اطلاعاتي نبايد در صورتهاي مالي تلفيقي ارائه شود.
4 . ساير واحدهاي تجاري، در صورت افشاي سود هر سهم، بايد مبلغ آن را براساس اين استاندارد محاسبه و افشا كنند.
تعاريف : 5 . اصطلاحات ذيل در اين استاندارد با معاني مشخص زير بكار رفته است:
• ابزار مالكانه : هر قراردادي كه معرف وجود حقوق باقيمانده نسبت به داراييهاي واحد تجاري پس از كسر كليه بدهيهاي آن است.
• تقليل : كاهش در سود هر سهم يا افزايش در زيان هر سهم با فرض تبديل سهام عادي بالقوه به سهام عادي مي باشد.
• سهام عاد ي : ابزار مالكانه اي است كه حقوق مترتب بر آن مؤخر بر ساير ابزارهاي مالكانه است.
• سهام عادي بالقوه : قراردادي كه دارنده آن از حق تملك سهم عادي برخوردار است.
• صاحبان سهام عادي : دارندگان سهام عادي واحد تجاري يا واحد تجاري اصلي در گروه.
• ضدتقليل : افزايش در سود هر سهم يا كاهش در زيان هر سهم با فرض تبديل سهام عادي بالقوه به سهام عادي مي باشد.
6 . اصطلاح ”سود هر سهم“ در عنوان و متن استاندارد، با فرض سودآور بودن عمليات واحدهاي تجاري انتخاب شده است، لذا در مواردي كه عمليات واحد تجاري منجر به زيان گردد، اصطلاح ”زيان هر سهم“ جايگزين مي شود.
7 . اوراق مشاركت قابل تبديل به سهام عادي و حق تقدم خريد سهام نمونه هايي از سهام عادي بالقوه هستند.
اندازه گيري سود پايه هر سهم
8 . واحد تجاري بايد مبالغ سود پايه هر سهم را بر اساس سود خالص يا زيان قابل انتساب به صاحبان سهام عادي محاسبه نمايد.
9 . سود پايه هر سهم بايد با تقسيم سود خالص يا زيان قابل انتساب به صاحبان سهام عادي برميانگين موزون تعداد سهام عادي طي دوره محاسبه شود.
10 . هدف سود پايه هر سهم، ارائه شاخصي براي اندازه گيري منافع هر سهم عادي از عملكرد واحد تجاري طي دوره گزارشگري است.
11 . ميانگين موزون تعداد سهام عادي طي دوره، به منظور انعكاس تغييرات در مبلغ سرمايه سهامداران عادي ناشي از تغيير تعداد سهام بكارگرفته مي شود. ميانگين موزون تعداد سهام عادي طي دوره برابر است با تعداد سهام عادي موجود در ابتداي دوره و تغييرات سهام عادي طي دوره كه با استفاده از عامل وزني زمان تعديل مي شود. عامل وزني زمان، نسبت تعداد روزهاي درجريان بودن سهام به مجموع تعداد روزهاي دوره است.
12 . در تعيين ميانگين موزون تعداد سهام عادي در شركتهاي سهامي عام، تاريخ ثبت افزايش سرمايه در مرجع ثبت شركتها ملاك عمل قر ار مي گيرد. در ساير واحدهاي تجاري، زمان منظور كردن سهام عادي با توجه به شرايط خاص صدور آنها تعيين مي شود. در اين رابطه بررسي دقيق محتواي رويدادهاي مرتبط با صدور سهام به خصوص زمان دسترسي به منابع ناشي از افزايش سرمايه يا تسويه تعهدات مربوط از اهميت خاصي برخوردار است.
13 . در تركيب تجاري، سهام عادي كه به عنوان بخشي از مابه ازاي خريد صادر شده است ازتاريخ تحصيل در محاسبه ميانگين موزون تعداد سهام عادي منظور مي شود زيرا واحد تحصيل كننده، نتايج عمليات واحد تحصيل شده را از آن تاريخ در صورت سود و زيان ارائه مي كند.
14 . در مواردي كه مابه ازاي سهام عادي به طور كامل وصول نشده است، اين سهام متناسب با مابه ازاي دريافت شده، در محاسبه ميانگين موزون تعداد سهام منظور مي شود.
15 . چنانچه بخشي از سهام واحد تجاري اصلي، در تملك واحد هاي تجاري فرعي آن باشد،براي محاسبه سود هر سهم در صورتهاي مالي تلفيقي بايد تعداد سهام عادي متعلق به واحدهاي تجاري فرعي از تاريخ تملك، از محاسبه ميانگين موزون تعداد سهام عادي مستثني شود.
16 . در مواردي كه تعداد سهام عادي بدون تغيير در منابع يا تعهدات افزايش يا كاهش مي يابد ،ميانگين موزون تعداد سهام عا دي براي كليه دوره هايي كه اطلاعات آ ن ارائه مي شود بايد تعديل گردد.
17 . نمونه هايي از مواردي كه تعداد سهام عادي بدون تغيير در منابع يا تعهدات كاهش يا افزايش مي يابد به شرح زير است:
الف. سود سهمي -افزايش سرمايه از محل سود تقسيم نشده يا اندوخته ها
ب . تجزيه سهام
ج . كاهش اجباري سرمايه در اجراي ماده 141 اصلاحيه قانون تجارت.
همچنين در مواردي كه حق تقدم با مبلغي كمتر از ارزش بازار سهام، صادر مي شود، تنها معادل مبلغ اعمال حق تقدم ، منابع يا تعهدات تغيير مي كند ليكن از بابت تفاوت مبلغ اعمال حق تقدم با ارزش باز ار سهام در زمان تصويب افزايش سرمايه كه ”عنصر جايزه درحق تقدم“ ناميده مي شود، تغييري در منابع يا تعهدات ايجاد نمي شود.
18 . در مورد سود سهمي و تجزيه سهام، بدون دريافت مابه ازا، سهام عادي براي سهامداران فعلي صادر مي شود. بنابراين، تعداد سهام عادي بدون تغيير در منابع يا تعهدات افزايش مي يابد. در كاهش اجباري سرمايه در اجراي ماده 141 اصلاحيه قانون تجارت ممكن است
تعداد سهام عادي موجود، بدون تغيير در منابع يا تعهدات كاهش يابد. تعداد سهام عادي قبل از اين گونه رويدادها، متناسب با تغيير سهام عادي تعديل مي شود با اين فرض كه رويداد مربوط در آغاز دورة گزارشگري و دوره هاي ارائه اطلاعات مقايسه اي رخ داده است. براي مثال، چنانچه به ازاي هر سهم موجود، دو سهم به عنوان سود سهمي صادرشود، براي محاسبه ميانگين موزون تعداد سهام عادي، تعداد سهام قبل از تاريخ تصويب افزايش سرمايه در عدد سه ضرب مي شود.
سود تقليل يافته هر سهم
19 . واحد تجاري بايد مبالغ سود تقليل يافته هر سهم را بر اساس سود خالص يا زيان قابل انتساب به صاحبان سهام عادي محاسبه كند
20 . واحد تجاري براي محاسبه سود تقليل يافته هر سهم، بايد سود خالص يا زيان قابل انتساب به صاحبان سهام عادي و ميانگين موزون تعداد سهام عادي را با فرض تبديل سهام عادي بالقوه تقليل دهنده، تعديل كند.
21 . هدف سود تقليل يافته هر سهم، همانند سود پايه هر سهم، ارائه شاخصي براي اندازه گيري منافع هر سهم عادي از عملكرد واحد تجاري طي دوره گزارشگري است با اين تفاوت كه آثار تبديل فرضي كليه سهام عادي بالقوه تقليل دهنده درنظرگرفته مي شود.
22 . واحد تجاري بايد براي محاسبه سود تقليل يافته هر سهم، اقدامات زير را انجام دهد:
الف. سود خالص يا زيان قابل انتساب به صاحبان سهام عادي را به ميزان هزين ه هاي مالي مربوط به سهام عا دي بالقوه تقليل دهنده طي دوره و همچنين هر گونه درآمد يا هزينه ناشي از تبديل سهام عادي بالقوه تقلیل دهنده، با درنظر داشتن آثار ماليا تي مربوط ،تعديل كند،
ب . ميانگين موزون تعداد سهام عادي را با اين فرض كه كليه سهام عادي بالقوه تقليل دهنده به سهام عادي تبديل شده است، تعديل نمايد.
23 . براي محاسبه سود تقليل يافته هر سهم بايد فرض شود سهام عادي بالقوه تقليل دهنده ،در ابتداي دوره به سهام عادي تبديل شده است، مگر اينكه تاريخ صدور آن در طي دوره باشد ،كه در اين صورت تاريخ صدور ملاك عمل است.
24 . تعداد سهام عادي بالقوه تقليل دهنده براي هر دوره، به طور مستقل تعيين مي شود .در گزارشگري ميان دوره اي، دوره مزبور، از ابتداي سال مالي تا تاريخ ترازنامه دوره مياني درنظر گرفته مي شود و ميانگين موزون تعداد سهام عادي بالقوه محاسبه شده در دوره هاي مياني قبلي، تأثيري بر محاسبات نخواهد داشت.
25 . در محاسبه ميانگين موزون تعداد سهام عادي، سهام عادي بالقوه براي دوره اي كه در جريان است، درنظر گرفته مي شود. سهام عادي بالقوه اي كه در دوره گزارشگري بازخريد يا ابطال مي شود فقط براي بخشي از دوره كه در جريان بوده است در محاسبه سود تقليل يافته هر سهم منظور مي شود. سهام عادي بالقوه اي كه در دوره گزارشگري به سهام عادي تبديل شده است، در محاسبه سود تقليل يافته هر سهم از ابتداي دوره تا تاريخ تبديل و از تاريخ تبديل نيز سهام عادي مربوط، در محاسبه سود پايه و تقليل يافته هر سهم درنظر گرفته مي شود.
سهام عادي بالقوه تقليل دهنده
26 . سهام عادي بالقوه تنها در صورتي بايد به عنوان تقلي ل دهنده درنظر گرفته شود كه تبديل آن به سهام عادي، سود هر سهم ناشي از عمليات در حال تداوم را كاهش يا زيان هر سهم ناشي از عمليات در حال تداوم را افزايش دهد.
27 . واحد تجاري، از سود خا لص يا زيان ناشي از عمليات در حال تداوم قابل انتساب به صاحبان سهام عادي، به عنوان رقم كنترلي، جهت تشخيص اثر تقليل دهندگي يا ضد تقليل دهندگي سهام عادي بالقوه استفاده مي كند. سود خالص يا زيان ناشي از عمليات در حال تداوم، نتايج عمليات متوقف شده را دربرنمي گيرد.
28 . براي تشخيص تقليل دهندگي يا ضد تقليل دهندگي سهام عادي بالقوه، هر مجموعه سهام عادي بالقوه، به طور مجزا و نه در مجموع بررسي مي شود. ترتيب بررسي سهام عادي بالقوه ممكن است بر تقليل دهندگي آنها مؤثر باشد . بنابراين، به منظور حداكثرسازي تقليل سود پايه هر سهم، هر مجموعه سهام عادي بالقوه، به ترتيب از بيشترين تا كمترين ميزان تقليل دهندگي بررسي مي شود. معمولاً حق تقدم سهام بيشترين ميزان تقلیل دهندگي را دارد.
تجديد ارائه
29 . چنانچه تعداد سهام عادي يا سهام عادي بالقوه بدون تغيير در منابع يا تعهدات، از طريق مواردي مانند سود سهمي و تجزيه سهام و عنصر جايزه در حق تقدم، افزايش يا در اثر كاهش اجباري سرمايه دراجراي ماده 141 اصلاحيه قانون تجارت كاهش يابد، سود پايه و تقليل يافته هرسهم براي كليه دوره هايي كه اطلاعات آن گزارش مي شود، بايد بر مبناي تعداد جديد سهام تعديل گردد. چنانچه اين تغييرات بعد از تاريخ ترازنامه اما قبل از تأييد صورتهاي مالي روي دهد،محاسبه سود هر سهم براي آن دوره و اقلام مقايسه اي، بايد برمبناي تعداد جديد سهام باشد .در صورت انعكاس چنين تغييراتي در محاسبه تعداد سهام، اين موضوع بايد افشا شو د . به علاوه به منظور انعكاس آثار اصلاح اشتباه و تغيير در رويه هاي حسابداري ، سود پايه و تقليل يافته هر سهم بايد براي كليه دوره هايي كه اطلاعات آن ارائه مي شود، تجديد ارائه گردد.
30 . واحد تجاري سود تقليل يافته هر سهم دوره هاي قبلي ارائه شده را بابت تغيير درمفروضات مورد استفاده در محاسبه سود هر سهم يا تبديل سهام عادي بالقوه به سهام عادي، ارائه مجدد نميكند.
نحوه ارائه
31 . واحد تجاري بايد سود پايه و تقليل يافته هر سهم را براي سود خالص يا زيان ناشي از عمليات در حال تداوم به تفكيك عملياتي و غيرعملياتي و سود خالص يا زيان قاب ل انتساب به صاحبان سهام عادي در متن صورت سود و زيان ارائه كند . واحد تجاري بايد سود پايه و تقلیل يافته هر سهم را براي تمام دور ههايي كه اطلاعات آن گزارش مي شود ارائه كند.
32 . سود هر سهم براي هر دوره اي كه صورت سود و زيان تهيه مي شود، ارائه مي گردد .چنانچه سو د تقليل يافته هر سهم، حداقل براي يك دوره گزارش شود، براي تمام دوره هايي كه اطلاعات آن ، گزارش مي شود ارائه مي گردد، حتي اگر مبلغ آن برابر با سود پايه هر سهم باشد . چنانچه سود پايه و تقليل يافته هر سهم برابر باشد، مي توان آن را در يك سطر در صورت سود و زيان ارائه كرد.
33 . واحد تجاري كه عمليات متوقف شده را گزارش مي كند، بايد سود پايه و تقليل يافته هر سهم عمليات متوقف شده را در متن صورت سود و زيان ارائه كند.
34 . واحد تجاري بايد سود پايه و تقليل يافته هر سهم را ارائه كند حتي اگر مبلغ آنها منفي –زيان هر سهم باشد.
افشا : 35 . واحد تجاري بايد موارد زير را افشا كند:
الف. مبالغ استفاده شده در صورت كسر محاسبه سود پايه و تقليل يافته هر سهم و تطبيق اين مبالغ با سود خالص يا زيان قابل انتساب به صاحبان سهام عادي.
ب . ميانگين موزون تعداد سهام عادي استفاده شده در مخرج كسر محاسبه سود پايه وتقليل يافته هر سهم و تطبيق ميانگين موزون تعداد سهام هر كدام با يكديگر.
ج . توصيف تغييرات عمده در تعداد سهام عادي يا سهام عادي بالقوه، علاوه بر موارد ذكرشده در بند 29 ، كه بعد از تاريخ ترازنامه انجام ميشود.
36 . مبالغ سود هر سهم بابت وقوع تغيير ات ياد شده در بند 35 (ج- بعد از تاريخ ترازنامه تعديل نمي شود زيرا اين گونه تغييرات بر مبلغ سرمايه بكار رفته براي ايجاد سود يا زيان دوره، تأثيرنمي گذارد. افزايش سرمايه از محل آورده نقدي و يا مطالبات، و تبديل يا اعمال حقوق مربوط به سهام عادي بالقوه در تاريخ ترازنامه به سهام عادي، نمونه هايي از تغييرات ياد شده است.
تاريخ اجرا :این استاندارد براي كليه صورتهاي مالي كه دوره مالي آنها از تاريخ 1/1/89 و بعد از آ ن شروع مي شود، لازم الاجراست.
مطابقت با استانداردهاي بين المللي حسابداري
38 . با اجراي الزامات اين استاندارد، مفاد استاندارد بين المللي حسابداري شماره 33 با عنوان -سود هر سهم - ويرايش مارس 2004 نيز رعايت مي شود.
1- توضيحات تكميلي- اين پيوست بخش لاينفك استاندارد حسابداري شماره 30 است
سود خالص يا زيان قابل انتساب به صاحبان سهام عادي واحد تجاري اصلي
. 1 . براي محاسبه سود هر سهم برمبناي صورتهاي مالي تلفيقي، منظور از سود خالص يا زيان قابل انتساب به صاحبان سهام عادي واحد تجاري اصلي، سود خالص يا زيان گروه پس ازكسر سهم اقليت است.
انتشار حق تقدم خريد سهام
2 . در مواردي كه قيمت اعمال حق تقدم خريد سهام عادي كمتر از ارزش بازار سهام باشد صدور سهام با عنصر جايزه همراه است . چنانچه حق تقدم خريد سهام به همه سهامداران اعطا شود،
تعداد سهام عادي استفاده شده در محاسبه سود پايه و تقليل يافته هر سهم، براي تمام دوره هاي قبل از انتشار حق تقدم به شرح زير محاسبه مي شود:
تعداد سهام عادي موجود قبل از تصويب انتشار حق تقدم خريد سهام × ارزش بازار نظري هر سهم عادي بلافاصله پس از تصويب انتشار حق تقدم سهام عادي تقسیم بر ارزش بازار هر سهم عادي بلافاصله قبل از تصويب انتشار حق تقدم خريد سهام عادي
ارزش بازار نظري هر سهم بلافاصله پس از تصويب انتشار حق تقدم سهام عادي به شرح زير محاسبه ميشود:
ارزش بازار سهام بلافاصله قبل از تصويب انتشار حق تقدم سهام عادي + عوايد حاصل از اعمال حق تقدم تقسیم بر تعداد سهام موجود بعد از اعمال حق تقدم
پيوست شماره: 1 توضيحات تكميلي -ادامه - رقم كنترلي :
3 . براي تشريح نحوه بكارگيري رقم كنترلي توصيف شده در بند 27 استاندارد، فرض كنيد كه اطلاعات زير موجود است:
سود ناشي از عمليات در حال تداوم قابل انتساب به صاحبان سهام عادي = 800 ر 4ميليون ريال - زيان ناشي از عمليات متوقف شده قابل انتساب به صاحبان سهام عادي=( 200 ر 7)ميليون ريال - زيان قابل انتساب به صاحبان سهام عادي = 400 ر 2ميليون ريال
ميانگين موزون تعداد سهام عادي 000 ر 000 ر 2 سهم
ميانگين موزون تعداد سهام عادي بالقوه 000 ر 400 سهم
سود وزيان پايه هر سهم:سود ناشي از عمليات در حال تداوم – (2،000،000 : 000 ر 000 ر800 ر 4) = 2400
زيان ناشي از عمليات متوقف شده -
(2،000،000 : 000 ر 000 ر7200 )=( 3600)
زيان پايه هر سهم - ريال ( 200 ر 1)
در اين مثال سهام عادي بالقوه، تقليل دهنده است زيرا با فرض اينكه اين سهام اثر سود وزياني نداشته باشد، سود پايه هر سهم ناشي از عمليات در حال تداوم -رقم كنترلي – را از 400 ر 2 ر يال به 000 ر 2ریال (2،000،000 : 000 ر 000 ر4800 ) کاهش میدهد واحد تجاري 400 هزار سهم عادي بالقوه را در محاسبه ساير مبالغ سود هر سهم منظور مي كند حتي اگر مبالغ سود هر سهم بدست آمده، در مقايسه با سود پايه هر سهم ضد تقليل باشد،يعني زيان هر سهم كمتر شود- 000 ر 3 ريال به ازاي هر سهم براي زيان ناشي از عمليات متوقف شده و 000 ر 1ريال به ازاي هر سهم براي زيان دوره .
پيوست شماره 2 : مثالهاي توضيحي - اين مثالها جنبه توضيحي دارند و بخشي از استاندارد حسابداري شماره 30 نميباشند. مثال ( 1) – محاسبه ميانگين موزون تعداد سهام عادي - بند 11 استاندارد
|
|
|
سهام صادر شده
|
سهام موجود
|
|
1/1/......
|
مانده در ابتداي سال مالي
|
2000
|
2000
|
|
31/6/.....
|
صدور سهام جديد در ازاي وجه نقد
|
800
|
2800
نظرات شما عزیزان:
:: موضوعات مرتبط:
استانداردهای حسابداری،
،
|
|
|
آمار
وب سایت:
