فهرست
|
حسابداری حقوق و دستمزد
|
1
|
|
مقدمه
|
1
|
|
اجزاء و عناصر سیستم حقوق و دستمزد کدامند
|
1
|
|
وظیفه دایره کارگزینی چیست
|
2
|
|
وظیفه دایره ثبت ورود و خروج پرسنل چیست
|
2
|
|
وظیفه دایره حسابداری حقوق و دستمزد چیست
|
2
|
|
قرارداد کارو شرایطاساسی انعقاد کار چگونه است
|
3
|
|
منظور از مزایای مستمر و غیر مستمر چیست
|
4
|
|
مدت کار
|
4
|
|
اضافه کاری چیست و چه شرایطی دارد
|
4
|
|
حقوق:
|
5
|
|
اضافات حقوق یا حقوق متعلقه عبارتند از:
|
5
|
|
کسورات، عبارتند از:
|
5
|
|
اضافه کار:
|
5
|
|
محاسبه نرخ یک ساعت اضافه کار:
|
5
|
|
حسابداری حقوق و دستمزد:
|
6
|
|
اهمیت سیستم:
|
6
|
|
حقوق و مزایای کارکنان
|
7
|
|
محاسبه حقوق و مزایا
|
8
|
|
کسورات حقوق و مزایا
|
8
|
|
حق بیمه
|
8
|
|
مالیات
|
9
|
|
سایر کسورات
|
9
|
|
مبلغ قابل پرداخت به کارکنان
|
9
|
|
لیست حقوق و دستمزد
|
10
|
|
کنترلهای داخلی حسابداری حقوق و دستمزد
|
13
|
|
مراحل پرداخت حقوق
|
14
|
حسابداری حقوق و دستمزد
مقدمه
کسانی که در رشته های امور مالیمشغول تحصیل می باشند و اطلاعات حسابداری را فرا می گیرند یکی از انواع هزینه هاییرا که با آن آشنا می شوند هزینه حقوق و دستمزد است و به تبع روش حسابداری و ثبت اینهزینه را در دفاتر روزنامه و کل فرا خواهند گرفت ولی باید توجه داشت بحث هزینه وحقوق و دستمزد دارای مطالب زیادی می باشد که هر فرد حسابدار یا کسی که در حقوق ودستمزد سازمان یا مؤسسه ای کار می کند نیاز به داشتن دانش تخصصی در این زمینه خواهدبود این اطلاعات را به صورت خلاصه می توان شناخت سیستمهای کنترلی حقوق و دستمزد،سناخت قوانین بیمه و مالیات و سایر موار قانونی همچون، اضافه کاری و مأموریت و تهیهاسناد و مدارک ثبت لیستهایحقوق و دستمزد و سایر موارد نام برد که در ادامه با آنهابیشتر آشنا خواهیم شد.
می دانید هزینه نیروی کار بخش اعظمی از بهای تمام شدهتولید کالا و خدمات یک موسسه یا یک واحد اقتصادی را به خود اختصاص می دهد و در واقعتأثیر قابل توجه ای بر سود واحد های تجاری خواهد داشت البته اهمیت حقوق و دستمزد درواحد های مختلف متفاوت است ولی به طور معمول هزینه حقوق دستمزد از درآمدهای واحدهایاقتصادی و تجاری را به خود اختصاص می دهد بنابراین پر واضح است کسانی که در رشتهامور مالی تحصیل می کنند باید اطلاعات جامع و کافس در این زمینه داشتهباشند.
اجزاء و عناصر سیستم حقوق و دستمزد کدامند
اجزاء و عناصر تشکیل دهندهیک سیستم حقوق و دستمزد به طور کلی و بدون در نظر گرفتن اینکه این سیستم برای موسسهبازرگانی و خدماتی و یا تولیدی طراحی شده به شرح زیر می باشد.
1- دایرهکارگزینی
2- دایره ثبت ورود و خروج پرسنل
3- دایره حسابداری حقوق ودستمزد
که ما برای بررسی اجزاء و عناصر فوق الذکر به شکل کلی آنها را معرفی کردهو در ادامه بیشتر در ارتباط با آنها بحث کرده و جزئیات وظایف آنا مورد تجزیه وتحلیل قرار خواهد داد.
وظیفه دایره کارگزینی چیست
واحد کارگزینی در هر موسسهوظیفه تهیه و تدوین دستورالعملها و آئین نامه ای استخدامی پرسنل با رعایت و مد نظرقرار دادن قوانین کار و امور اجتماعی و سایر قوانین را بر عهده دارد و از طرفیوظایف دیگری در ارتباط یا پرسنل همجون آموزش، نحوه استفاده از مرخصی و تعیین شرحوظایف،نقل و انتقال پرسنل به سایر بخشهای موسسه و موارد مشابه را بر عهدهدارد.
وظیفه دایره ثبت ورود و خروج پرسنل چیست
وظیفه اینبخش جمع آوری اطلاعات مربط به زمان انجام کار پرسنل و در واقع حضور و غیاب هر یک ازکارکنان در موییات و واحدها می باشد که به طرق و روش های خاصی این کار صورت میپذیرد.
وظیفه دایره حسابداری حقوق و دستمزد چیست
این دایره وظیفه تهیه وتنظیم لیست حقوق و دستمزد و تعیین مبلغ ناخالص و خالص حقوق و دستمزد قابل پرداخت بههر یک از پرسنل را به عهده دارد در واقع استاد و مدارک حقوق و دستمزد هر یک ازپرسنل و کارکنان در این دایره نگهداری می شود توجه دارید که بحث حسابداری هزینهحقوق و دستمزد در این دایره مطرح می شود.
به نمودار زیر که به شکل ساده سیستمحسابداری را نشان می دهد توجه کنید.
با توجه به شکل فوق متوجه می شوید افرادی که برایاستخدام وارد موسسه میشوند در بخش کارگزینی موسسه اقدام به انعقاد قرارداد کارنمودهو با توافقهایی در ارتباط بانحوه و شرایط کار و زمان و مدت و سایر مواردی که طبققوانین کار مشخص شده به عنوان یکی از پرسنل آن موسسه شروع به کار مینماید.سپساطلاعات توافقهای کار شامل زمان و مدت کار،میزان حقوق و دستمزد و نرخ دستمزد و سایرموارد در اختیار واحد حسابداری حقوق و دستمزد قرار میگیرد و از طرف دیگر فرد مذکورپس از کار در موسسه واحد ثبت ورود و خروج اطلاعات مدت زمان کار ایشان را در طی مدتکار ثبت می نماید که به طور معمول پس از یک ماه کارکرد زمان ورود و خروج در اختیارواحد حسابداری قرار می گیرد. واحد حسابداری پس از محاسبه مدت کارکرد فرد مورد نظربالحاظ قرارداد کار و شرایط قانون کار حقوق و دستمزد متعلقه پرسنل مذکور را وکسورات قانونی ایشان را تعیین و اقدام به ثبت در حسابها می نماید.
حال که باسیستم حقوق و دستمزد به طور کلی آشنا شدیم بهتر است با هر یک از اجزاء سیستم آشناشده و مطالب بیشتری در این زمینه بدانیم. اشاره شد در واحد کارگزینی توافق های کاریو شرایط کار،مدت کار،حقوق پایه،اضافه کاری،نوبت کاری و سایر موارد مشخص می شودموارد قانونی کار به کارمند یا کارگر تفهیم میشود و قرارداد کار منعقد میگردد.ماسعی میکنیم موارد قانونی لازم را در ادامه توضیح دهیم.
قرارداد کارو شرایطاساسی انعقاد کار چگونه است
قرارداد کار عبارت است از قرارداد کتبی یا شفاهی کهبه موجب آن کارگر در قبال دریافت حق السعی، کاریرا برای مدت موقت یا مدت غیر موقتبرای کارفرما انجام می دهد.
در قرارداد کار علاوه بر مشخصات دقیق طرفین بایدموارد زیر مشخص شود.
الف) نوع کار یا حرفه یا وظیفه ای که کارگر باید به آناشتغال یابد.
ب) حقوق یا مزد مبنا(پایه)
ج) ساعات کار،تعطیلات و مرخصیها
د) محل انجام کار
ه) تاریخ انعقاد قرارداد
و) مدت قرارداد چنانچه کار برایمدت معیین باشد.
ز) مواردی دیگر که عرف و عادت شغل یا محل ایجاب مینماید.
طرفین میتوانند با توافق یکدیگر مدتی را به نام دوره آزمایشی کار تعییننمایند که مدت دوره آزمایشی باید در قراردادکار مشخص شود.
منظور از مزایای مستمر و غیر مستمر چیست
به طوریقین میدانید که ممکن است شاغل علاوه بر مزد مبنا یا حقوق اصلی، مبالغی دیگر را(نقدی یا غیر نقدی) به عنوان مزایا دریافت کند. بنابراین دریافت هرگونه وجه نقد یاغیر نقد علاوه بر مزد اصلی(مبنا) مزایای شغلی است. نمونه بارز این مزایا حقمسکن،خواربار،حق جذب و سایر موارد مشابه می باشد.این مزایا می توانند مستمر یا غیرمستمر باشند.مزایای مستمر مزایایی هستند که هر ماهه کارگر دریافت میکند؛ و مزاییاییکه دائمی نمی باشند و با توجه به شرایط،کارگر دریافت میکند را مزایای غیرمستمر مینامند،نمونه بارز مزایای غیرمستمر حق مأمریت،پاداش و ... می باشد.
مدت کار
براساس ماده 51 قانون کار، ساعت کار عادی مدت زمانی است که کارگر نیرو و یا وقت خودرا به منظور انجام کار در اختیار کارفرما قرار می دهد به غیر از مواردی که در قانونمستثنی شده است با توجه به اینکه ساعت کار کارگران در شبانه روز نباید از 8 ساعتتجاوز کند. طبق تبصره (1) این ماده کارفرما با توافق کارگران،نماینده یا نمایندگانقانونی آنان میتوانند ساعت کار راغ در بعضی از روزهای هفته کمتر از میزان مقرر و دردیگر روزها اضافه بر این میزان تعیین کند ه شرط آنکه مجموع ساعت کار هر هفته از 44ساعت تجاوز نکند.باید توجه داشت در ماده 52 قانون کار اشاره شده که در کارهای سخت وزیان آور و زیرزمینی ساعت کار نباید از 6 ساعت در روز و 36 ساعت در هفته تجاوزنماید.
اضافه کاری چیست و چه شرایطی دارد
در شرایط عادی ارجاع کار اضافی بهکارگر با شرایط ذیل مجاز خواهند بود.
الف)موافقت کارگر
ب)پرداخت 40% اضافه برمزد هر ساعت کار عادی
ج)ساعت اضافی ارجاعی به کارگران نباید از 4 ساعت در روزتجاوز نماید مگر در موارد استثنایی با توافق طرفین.
حقوق:
در قسمت حقوق برای هر کارمند اضافات و کسورات تعلق می گیرد.
اضافات حقوق یا حقوق متعلقه عبارتند از:
حقوق مبنا، فوق العاده، شغل، بن لباس، شرایط محیط کار فوق العاده محل خدمت، هزینه اولاد، فوق العاده جذب، کار حد اقل دریافتی، محدودیت از مطب، حق مسکن، بیمه 20 درصد، بیمه عمر، صندوق پس انداز، بیمه جانبازی، فوق العاده ویژه.
کسورات، عبارتند از:
مالیات ، بیمه عمر، بیمه حقوق 27 درصد، بازنشستگی جاری سرانه تعهدی، حسن انجام کار، وام صندوق ، آتیه سازان صندوق پس انداز.
اضافه کار:
تا سقفی مبلغ پرداخت می شود و حد اکثر آن 135 ساعت می باشد که سرپرستان یا مدیران بالا به آنها تعلق می گیرد.
محاسبه نرخ یک ساعت اضافه کار:
+ فوق العاده جذب+ حد اقل دریافتی+ فوق العاده شغل+ حقوق= فرمول اضافه کار
برجستگی + حق مسئولیت
27% × (اولاد+عائله بندی)- کلیه جمع حکم حقوقی= فرمول بیمه
10% × 1900000+( اولاد+ عائله بندی) – کلیه جمه حکم حقوقی= فرمول مالیات
حسابداری حقوق و دستمزد:
در حسابداری حقوق و دستمزد بعلت تراکم و استمرار اطلاعات ، نحوه پردازش اطلاعات و اهمیت سرعت و صحت آن از اتوماسیون استفاده می شود.
اطلاعاتی نظیرنرخ ساعتی و یا روزانه حقوق و دستمزد که ممکن است برای مدت مدیدی تغییر نکند و همچنین برنامه های نظیر نحوه محاسبه کسورات مالیات و حق بیمه صندوق تأمین اجتماعی که در طول سال قوانین آن ثابت می باشد را بهتراست درحافظه کامپیوتر ذخیره نموده .
با استفاده از این اطلاعات می توان محاسباتی مانند حقوق و دستمزد ناخالص، کسورات، تعیین حقوق و دستمزد خالص و بروز در آوردن سابقه هر کارمند و کارگر رابه طور الکترونیکی انجام داد.
اهمیت سیستم:
از آنجایی که هزینه حقوق و دستمزد خارج مربوط به آن در حد بالایی از هزینه های هر مؤسسه را تشکیل می دهد ضروری است در این سیستم پیش بینی های لازم برای حصول اطمینان از پرداخت صحیح حقوق ودستمزد بعمل می آید.
از سویی دیگر حسابداری حقوق و دستمزد باید بنحوی طراحی شود که اطلاعات لازم را بسرعت گرد آوری کسورات لازم را محاسبه و رقم خالص قابل پرداخت به هر یک از کارکنان را محاسبه نموده و تدابیر مناسبی برای جلوگیری از پرداخت بع افراد واهی و سایر انواع سوء استفاده فراهم نماید.
برای رعایت قانون ، کار فرما موظف است اطلاعات لازم در مورد کارکنان و میزان حقوق و مزایای آنان را به مراجع ذیصلاح ارسال نماید.
در ایران طبق قانون مالیات بر درآمد کار فرما موظف است اسامی کارکنان و مشخصات آنهارا به حوزه های مالیاتی محل ارسال و مالیات متعلق به کارکنان را به حساب مخصوصی واریز نماید.
بعلاوه طبق قوانین تأمین اجتماعی لازم است هر ماه اسامی کارکنان و میزان حقوق و دستمزد آنها طی لیستی به ادارات تأمین اجتماعی محل تسلیم و حق بیمه سهم کارمند و کارفرما به حسابهای مخصوص واریز گردد.
باید توجه داشت که حسابداری حقوق و دستمزد تنها کارکنان واحد تجاری را در بر گرفته و افرادی که به صورت پیمانکار وحق الزحمه بگیر در واحد تجاری ارائه خدمت می نمایند را شامل نمی شود.
مبالغ پرداختی به این دسته از کارکنان تحت عنوان حق الزحمه یا عناوین دیگر تلقی شده و بخشی از حقوق و دستمزد مؤسسه محسوب نمی گردد.
حقوق و مزایای کارکنان
آنچه در ازای کار انجام شده توسط کارکنان اداری ، مدیران یا ارائه کنندگان خدمات مشابه به طور ماهانه به آنها پرداخت می گردد« حقوق» و پرداختی به کارگران ( ساده یا ماهر) اصطلاحاً دستمزد نامیده می شود که بر حسب ساعت، روز، ماه و یا مقدار تولید تعیین می گردد.
معمولاً علاوه بر حقوق و دستمزد ثابت مزایای دیگر از جمله فوق العاده، پاداش، سهم از سود واحد وغیره به کارکنان پرداخت می گردد.
که این مزایا بطور مستمر و زمانی نیز به طور غیر مستمر پرداخت می گردند. مزایای فوق ممکن است بصورت نقدی یا غیر نقدی به کارکنان تعلق گیرد.
نرخ سود و دستمزد معمولاً از طریق توافق بین کارکنان و کارفرما تعیین می شود . این نرخ مربوط به ساعات عادی وو قانونی می باشد .
چنانچه کارگری پس از اتمام ساعات قانونی کارکرد روزانه، مدتی را به عنوان اضافه کار انجام وظیفه نماید ویا در ایام تعطیل مشغول انجام وظیفه در واحد تجاری باشد،مستحق به دریافت حقوق و دستمزدی علاوه بر حقوق و دستمزد عادی خواهد بود که نرخ ساعات کاری این اوقات توسط قانون مشخص می شود.
محاسبه حقوق و مزایا
ساعات قانونی که یک کارگر در روز ملزم به انجام وظیفه در واحد تجاری می باشد از طریق قانون و توسط مراجع ذیربط تعیین می گردد.2مثلاً اگر ساعات عادی کار یک کارگر در ماه 160 ساعت و نرخ ساعات عادی 1500 ریال و نرخ هر ساعت اضافه کاری 140 درصد باشد با فرض اینکه این کارگر200 ساعت در ماه کارکرده باشد، جمع حقوق و دستمزد وی بشرح زیر محاسبه می گردد:
در آمد ساعات عادی(1500×160) 240000
در آمد ساعات اضافه کاری(4/1×1500×40) 84000
جمع دستمزد و اضافه کار 324000
کسورات حقوق و مزایا
به مجموع حقوق و مزایای هر یک از کارکنان در دوره ای که لیست حقوق و دستمزد تهیه می گردد حقوق و مزایای ناخالص گویند.
از حقوق و مزایای ناخالص ابتدا کسورات قانونی( شامل بیمه و مالیات) و کسورات اختیاری(مانند قسط وام ، مساعده و ...)کسر و مانده قابل پرداخت به هر یک از کارکنان که مبلغ خالص قابل پرداخت نام دارد محاسبه می گردد.
حق بیمه
طبق قوانین سازمان تأمین اجتماعی هر کارفرما باید ماهانه درصد معینی از حقوق و مزایای هر یک از کارکنان خود را بعنوان حق بیمه سهم کارمند کسر و به همراه حق بیمه سهم کارفرما حد اکثر تا پایان ماه بعد به حسابهای مربوط واریز و ماهانه فهرست کاملی از مشخصات حقوق بگیران و میزان حقوق هر یک از آنها به ادارات تأمین اجتماعی محل ارسال نمایند.
مالیات
کارفرمایان باید هر ماهه مالیات حقوق هر یک از کارکنان خود را طبق جداول مالیاتی محاسبه و از حقوق آنها کسر نموده و حد اکثر ظزف 30 روز ، وجوه کسر شده را به حساب بانکی مخصوص واریز و فهرستی مشتمل بر نام و نشانی حقوق بگیران و میزان حقوق هر یک از آنها به حوزه مالیاتی محل ارائه دهند.
سایر کسورات
علاوه بر کسورات قانونی ممکن است مبالغ دیگری بابت اقساط وام،مساعده دریافتی و... از حقوق و مزایای هر یک از حقوق بگیران کسر گردد.
این کسورات اغلب به طور غیر مستمر می باشند اگر چه ممکن است حسب مورد مدت مدیدی از حقوق کارمند کسر گردد(مانند اقساط وام های بلند مدت).
مبلغ قابل پرداخت به کارکنان
برای محاسبه مبلغ خالص قابل پرداخت به هر یک از کارکنان لازم است از جمع حقوق و مزایای هر یک از آنها مجموع کسورات قانونی و اختیاری کسر گردد.برای روشن شدن موضوع به مثال زیر توجه کنید:
آقای مرادی کارمند شرکت الوند در هر هفته باید 40 ساعت ( ساعات عادی) کار کند. نرخ دستمزد در این شرکت از قرار هر ساعت 1500 ریال می باشد.
فرض کنید آقای مرادی در هفته گذشته 50 ساعت کار کرده باشد و نرخ هر ساعت اضافه کار از قرار 140 درصد نرخ هر ساعت کار عادی باشد. سایر اطلاعات به شرح زیر است:
نرخ مالیات20%، نرخ بیمه اجتماعی سهم کارمند7%،قسط وام آقای مرادی 5000ریال می باشد.
با توجه به اطلاعات خلاصه شده فوق مبلق قابل پرداخت بشرح زیر محاسبه می شود:
درآمد ساعات عادی(1500×40) 60000
درآمد ساعات اضافه کاری[4/1×(1500×10)] 21000
جمع حقوق و مزایای ناخالص هفته 81000
کسر می شود:
حق بیمه 5670
مالیات 16200
قسط وام 5000
جمع کسورات (26870)
خالص مبلغ قابل پرداخت 54130
مثال فوق بخاطر سهولت تفهیم موضوع خلاصه شده است در صورتی که ممکن است اقلام تشکیل دهنده حقوق و مزایای ناخالص شامل موارد دیگری از قبیل : فوق العاده بدی آب و هوا، فوق العاده شغل،حق اولاد، حق مسکن و... نیز باشد.
همچنین کسورات نیز ممکن است شامل موارد دیگری از قبیل مساعده ، کمیسیون،اجاره مسکن،ایتام،خیریه و...باشد.
لیست حقوق و دستمزد
لیست حقوق و دستمزد عبارت است از فرم چند ستونی که برای خلاصه کردن ، گرد آوری و سهولت گزارش اطلاعات مرتبط با حقوق و دستمزد مورد استفاده قرار می گیرد.
فرم و طرح از این لیست به تعداد و گروههای کارکنان، اطلاعات مندرج در آن و نحوه استفاده از ماشینها و ابزار مکانیکی و الکترونیکی بستگی دارد.
:: موضوعات مرتبط:
حقوق و دستمزد،
،
آمار
وب سایت:
